Faktura nierzetelna to taka, która stwierdza czynności, które w rzeczywistości nie miały miejsca.
Wystawianie i posługiwanie się nierzetelną fakturą rodzi wiele konsekwencji podatkowych, a dodatkowo jest również przestępstwem karanym na podstawie art. 62 § 2 Kodeksu karnego skarbowego. Najważniejsza negatywna konsekwencja, która wiąże się z posługiwaniem się nierzetelną fakturą jest taka, że kupującemu, czyli posługującemu się taką fakturą nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, znajdującego się na tej fakturze.
Kiedy więc mówimy o nierzetelnych fakturach? – żebyśmy mogli mówić o fakturze rzetelnej, czyli takiej, która daje prawo do odliczenia podatku naliczonego należy ustalić po pierwsze, czy faktura jest poprawna z formalnego punktu widzenia, ale również czy faktura odzwierciedla prawdziwy przebieg zdarzeń gospodarczych. Tylko faktura, która spełnia oba warunki daje prawo do odliczenia podatku naliczonego. W kontekście przepisów ustawy o VAT istotne jest zarówno to, czy dostawa towarów lub świadczenie usług zostały zrealizowane, jak również to, czy zostały one dokonane między podatnikami VAT i to oczywiście podatnikami wymienionymi w treści faktury.
Jeżeli chcemy ustalić czy faktura VAT jest rzetelna sprawdzić należy czy zgodnie z rzeczywistością wskazane na niej zostały zarówno aspekty podmiotowe (dane sprzedawcy, kupującego) oraz aspekty przedmiotowe (wskazanie towaru, usługi, ceny, kwoty i stawki podatku itd.). Dopiero kiedy wszystkie te czynniki są zgodne z rzeczywistością możemy mówić o fakturze rzetelnej i równocześnie fakturze dającej prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Przy analizie rzetelności faktur ważny jest jeszcze jeden czynnik – a mianowicie ustalenie na kim ciąży obowiązek udowodnienia tego, że wszystkie wymienione wyżej okoliczności są zgodne z prawdą. I tu niestety przykra dla wszystkich podatników widomość – jak wskazują orzeczenia sądów administracyjnych ciężar udowodnienia tych okoliczności obciąża podatnika. Jak czytamy dla przykładu w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 9 października 2018 r., I SA/Gd 737/18 „Skoro w zakresie udokumentowanym spornymi fakturami podatnik wywodzi korzystne dla siebie skutki prawnopodatkowe, to jego rzeczą jest wykazanie okoliczności lub dowodów na poparcie tak stawianej tezy.”
